IJsclub Vooruitgang Ammerstol

16 uren geleden

... Bekijk meerBekijk minder

IJsclub Vooruitgang Ammerstol heeft een bericht gedeeld.

1 maand geleden

Mooi verhaal over ons Erelid Jan Kooiman54. 1986 Elfstedentocht - Mannen van staal.

Voor Jan Kooiman begon de tocht van '86 behoorlijk ongelukkig. De kampioen uit Ammerstol was nog maar net terug uit Polen, waar een Alternatieve Tocht was gereden, toen Jan Sipkema voor de tweede keer 'It sil heve!' aankondigde. Op weg naar Sneek ging hij vier keer onderuit en vlak voor de eerste stempelpost ging hij nog een keer tegen het ijs. Linker enkel geblesseerd, maar pas 's avonds kwam hij er achter dat hij met een zware kneuzing zat. Door de zwelling die ontstond werd zijn voet afgekneld en tot overmaat van ramp kreeg hij er bij Sloten nog een golf water over heen, waardoor ook nog bevriezing optrad.

'Ik had de punten van mijn schoenen afgetaped tegen de kou,' zei hij. 'Doordat het 15 graden onder nul was heb ik nooit wat van de blessure gevoeld. Dus ik had ook niet het besef dat ik die tape van de schoenen moest trekken.'
Het weerhield hem er niet van op het Slotermeer vooraan te gaan rijden, zodat hij wat beter zicht op het ijs had, want er was hem verteld dat er kistwerken waren. 'Op een gegeven moment reed ik een meter of dertig vooruit. Er werd totaal niet gereden en ik deed het ook niet, maar een stuk verder was het gat honderd meter geworden. Ik zag drie man voor me rijden. Even kijken wie het zijn, dacht ik,' vertelde Jan.

Marten Hoekstra, Hans Bouma en Wout de Vries, die al vanaf de start in het spoor van Kooiman zat. 'Ik zag daar nummer 37 voor me,' zei de confectionair uit Beilen. 'Ha, Kooiman! Als ik die volg kom ik vanzelf voorin.'
Zo kwam hij totaal onverwacht op het Slotermeer in de kopgroep. Hoekstra zat er omdat hij in Balk rustig eten wilde aanpakken en Bouma wilde zijn familie in Stavoren een plezier doen door voorin te stempelen. Net als in 1985 toen ze hem op de tv zagen.

Kooiman, in 1985 vierde in de Elfstedentocht, zou de slag uiteindelijk verliezen achter Bolsward. 'Daar ben ik vol gaan rijden en achteraf was dat fout. De anderen gingen stuk op mijn tempo en zelf ging ik er ook onderdoor doordat ik veel te veel op kop reed,' analyseerde hij.

Een andere favoriet die weg viel was Jos Niesten, de nummer drie van 1985. Vlak voor Sneek ging hij net als Kooiman keihard tegen het ijs. 'Ik kon gewoon geen adem meer halen,' zei hij. 'Maar Evert reed kort daarna naast me en die praatte me een beetje moed in. Je bent wel concurrent van elkaar, maar je hebt elkaar ook nodig. Ik wist dat ik met hem weg kon komen. En hij dacht, denk ik, hetzelfde van mij. En we wisten ook van elkaar dat we dan samen hard zouden doorgaan en later wel zouden zien hoe het afliep.'
Maar zover kwam het niet. Bij Hindeloopen raakte hij met zijn schaats in een sneeuwarnd toen hij eten wilde aanpakken. Zijn rechterschaats raakte krom. Gelijk dacht hij: 'ik ben geklopt.'

Zijn goede reserve schaatsen lagen in Harlingen. Te ver. zijn afzet was helemaal weg. Dit werd een ramp. Wim Westerveld zag wat er aan de hand was en zei: 'Zoek een grote scheur en buig hem daarin recht.'
Pas vlak voor Bolsward vond hij er één . 'En het lukte ook nog aardig. De afzet werd gelijk beter,' zei Jos. 'Maar ik raakte helemaal achterin een groep van zo'n man of vijftig. Toen viel ik ook nog bij de eerste klunplek bij Bolsward. Iemand stapte op mijn kuit. 's Avonds bleek er een gigantische bloeduitstorting op te zitten. Toen ik weer op het ijs was zag ik een paar man zo'n 150 meter vooruit rijden. Vijf meter verliezen met lopen is op het ijs gelijk 50 meter. Het is moordend om die gaatjes dicht te rijden.'

Hij vroeg aan Co Giling wie er weg waren. 'Evert,' was het antwoord.
'Ik moest dus gelijk reageren, maar sloeg weer op mijn kloten,'t vertelde hij. 'Daarna heb ik alles of niks gereden. Alleen Harm van der Pal kon mee.'

Die reed op een startkaart van een oom en zou later uit de uitslag gegooid worden. Bij Bolsward was de achterstand zes minuten op de kopgroep met Kooiman. Bij Harlingen zat Niesten op twee-en-een-halve minuut. Hij reed als een trein. 'Na Harlingen ram ik door tot ik bij Van Benthem ben,' dacht hij. maar op de eerste de beste klunplek ging het weer mis. Hij bleef haken achter een dwarslatje en verdraaide zijn enkel. Lopen ging niet meer. Schaatsen nog een beetje. De afzet in zijn been was vrijwel weg.

Toch haalde hij Teun Busser en Frans Boon nog in voor Franeker, maar bij Berlikum zat hij weer in een valpartij. Arm uit de kom!
'Ik wist gelijk dat het fout zat. Ik voelde niks, maar ik kon die vlerk niet meer op mijn rug krijgen,' zei hij. Een vrouwelijke dokter probeerde hem te helpen. 'Uiteindelijk waren ze met zijn vieren bezig. Twee M.E.-ers ging op mijn borst zitten. Een verzorger trok aan mijn goede arm om me tegen te houden en die dokter probeerde hem weer in de kom te drukken, maar ik hield mijn arm toch ter gespannen. Ik was doodsbang dat ze alles er af zouden trekken.'

Daar eindigde de Elfstedentocht van Jos Niesten, één van de grote kanshebbers. Met gillende sirenes bracht een ambulance hem naar het ziekenhuis van Harlingen, waar hij onder narcose werd geholpen. Daar vond zijn verzorger Piet Welp zijn ontredderde vriend. Drie uur later verlieten ze het hospitaal. Evert van Benthem was al voor de tweede keer als winnaar op de Bonkevaart gearriveerd.

Om een uur of tien 's avonds trof ik Jan Kooiman in de hal van het Oranje Hotel. Zijn schoenen kon hij niet meer aan. Zijn voeten stonden bol als ballonnen. 'Mijn voeet doet zo zeer,' zei hij. 'Weet jij of hier een dokter is.?'
Hij trok zijn sok uit. Zijn tenen stonden ook helemaal bol. Het was een angstaanjagend gezicht. 'Naar dokteer Wiemer,' commandeerde ik. 'Die zit nog bij de finish en weet alles van bevriezingen.'

Later vertelde Jan: 'Al vijf mijn tenen waren bevroren. Ik heb drie weken met mijn voet recht uit gezeeten. Een plastic zak er over, omdat er steeds maar vocht uit kam en het veschrikkelij stond. Daarna kon ik mijn schaatsen weer aan. Ik deed nog mee in de World Cupwedstrijd in Den Haag waar ik tiende werd.'
Pas eind juni verdwenen de laatste zwarte bevroren randen van de tenen van zijn linkervoet. Jan Kooman was weer helemaal de oude.
O, ja. Ik zou het bijna vergeten. Hij werd wel zesde in die tocht. Op maar 4 minuten en 28 seconden van Evert van Benthem.

En Jos Niesten?
Die ging de volgende dag weer naar het ziekenhuis. Zijn enkelbanden bleken bij de val in Harlingen gescheurd. Zijn arm zat in een mitella.
'De banden en pezen hadden zo'n druk te verwerken gekregen dat alles uit zijn verband zat,' vertelde de crack uit Heemskerk.

Hij was tuinder en de kassen achter zijn huis waren zo'n twee hectare groot. Ze stonden stampvol paprika's en sla. Een top oogst. Tillen ging niet meer, maar sla steken nog wel. Dus Jos ging gelijk weer aan de slag. Na drie dagen zat hij weer op de home-trainer.

'Van mijn been hield ik last tot ver in mei. Hij moest lang voor zijn arm naar een fysiotherapeut. Het kon nog wel een jaar duren voor hij van het laatste ongemak af was, maar sporten ging al snel weer goed.
'Ik heb me wel nachtenlang liggen afvragen waarom zoveel pech nu juist mij moest overkomen,' zei hij. Hij was al 41 en wilde eigenlijk stoppen. 'Maar zo wilde ik geen afscheid nemen. Daarom ben ik nog een jaartje doorgegaan.
Een paar weken na de tocht was er post uit Friesland. Het ziekenhuis van Harlingen stuurde hem een rekening van f. 375,-. Jos Niesten zei: 'Alleen voor het gebruik van het bed, waarin ik drie uur had gelegen. De fysiotherapeut en de dokter meldden zich later nog.'

(copyright Ron Couwenhoven - verslag uit authentieke aantekeningen en interviews uit 1986).

Op de foto:

Betere tijden: Evert van Benthem, Jan Kooiman en Jos Niesten bij de stempelpost in Dokkum tijdens de tocht van 1985. ... Bekijk meerBekijk minder